haiku-aaj diwali par

    

   हाइकु के बहाने  

      

     

       दीप जलाएं 

      

      पर देखें जरुर 

       मिटे अँधेरा   

diwali is baar yoon manayen

    दिवाली है - अँधेरे के विरुद्ध जहाद का उत्सव . मानव के विकास का सम्पूर्ण सफ़र अँधेरे के विरुद्ध संघर्ष का है . पर यह अँधेरा सिर्फ रात के अँधेरे तक सीमित नहीं है . रात का अँधेरा तो सुबह सूरज के आने से मिट जाता है , परन्तु मानव  के आस - पास फैले अनेकों अँधेरे हैं , जैसे सामाजिक असमानता , अनपढ़ता , अन्धविश्वास का अँधेरा व् आज के समय में भ्रेष्टाचार .

    क्या यह अँधेरे मनुष्य की समझ और बुद्धि के सामने बहुत बड़े हैं ? इस प्रश्न का उत्तर ढूँढना है .

   हमें सीख दाने वाली सबसे अहम् धारा है -  इतिहास . परन्तु जरुरत है कि इतिहास को सही दृष्टिकोण से देखें .

     समय एक वृत्त कि तरह होता है , जैसे कि यह हर वर्ष दोहराया जाता है . इतिहास कि चाल  सीधी होती है , क्योंकि मानव  इस में विकास करता हुआ स्पष्ट दिखाई देता है .हम अक्सर दोनों को मिला लेते हैं .

    हमें इतिहास से सीख कर ,अपनी घटनाओं को इस तरह निर्मित करना चाहिए कि वह समय में एक मील पत्थर कि तरह जुड़ जाएँ . 

     इस वर्ष दिवाली  को इसी संदर्भ में लें

और मानव जीवन के इतिहास में रोशन पल

कि तरह याद किये जाएँ .

      बहुत बहुत शुभ कामनाओं के साथ -----समाज सरोकार परिवार .

haiku

बेल लिपटी 

छूने चली आकाश 

ये है  विश्वाश 

    ०

अच्छी है यह 

भूलने  की आदत 

दर्द से कह

    ०

याद रखना 

मुश्किल हुआ जब   

बहुत रोया

हाइकु: यह जापानी भाषा की कविता शैली है |

ਮੁਖੌਟੇ

ਸੁਰੇਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ

 

ਜ਼ਮੀਨ-ਜਾਇਦਾਦ ਤੇ ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਝਗੜਿਆਂ ਕਾਰਨ ਦੋਹਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿਚ ਬੋਲਚਾਲ ਬੰਦ ਸੀ। ਇੱਥੋਂ ਤਕ ਕਿ ਦੋਹਾਂ ਨੇ ਇਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਤਕ ਨਾ ਵੇਖਣ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਈ ਹੋਈ ਸੀ। ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ, ਮਿੱਤਰਾਂ ਤੇ ਜਾਣਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ  ਉਹਨਾਂ ਵਿਚ ਮੇਲਜੋਲ ਕਰਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਅਸਫਲ ਰਹੀਆਂ। ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਗੰਭੀਰ ਬੀਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿਚ ਭਰਤੀ ਰਿਹਾ। ਤਦ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮਝਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ ਛੋਟਾ ਪੰਜ-ਦਸ ਰੁਪਏ ਦਾ ਫਰੂਟ ਲੈ ਕੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਅੰਤ ਛੋਟੇ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਇੱਛਾ ਮਨ ਵਿਚ ਲਈ ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਇਕ ਦਿਨ ਚੱਲ ਵਸਿਆ।

ਘਰ ਅੰਦਰ ਚੀਕ-ਚਿਹਾੜਾ ਮੱਚਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਬਾਹਰ ਅੰਤਮ-ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਲੋਕ ਦੁਖੀ ਮਨ ਨਾਲ ਖੜੇ ਸਨ। ਤਦ ਹੀ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਰੋਂਦਾ ਹੋਇਆ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਇਆ ਤੇ ਲਗਭਗ ਲਾਸ਼ ਉੱਤੇ ਡਿੱਗਦਾ ਹੋਇਆ ਦਹਾੜਾਂ ਮਾਰ ਕੇ ਰੋਣ ਲੱਗਾ, "ਵੀਰ ਜੀ! ਇਉਂ ਚੁਪਚਾਪ ਕਿਓਂ ਲੇਟੇ ਹੋਏ ਓ? ਆਪਣੇ ਛੋਟੂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਬੋਲੋਗੇ ਕੀ? ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ-ਜਾਇਦਾਦ, ਧਨ-ਦੌਲਤ ਸਭ ਤੁਸੀਂ ਲੈ ਲਓ ਵੀਰ ਜੀ। ਬੋਲਦੇ ਕਿਓਂ ਨਹੀਂ ਹੋ? ਬੋਲੋ ਨਾ ਵੀਰ ਜੀ। ਕੀ ਇਸੇ ਲਈ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਨੂੰ ਪਾਲ ਪੋਸ ਕੇ, ਪੜ੍ਹਾ-ਲਿਖਾ ਕੇ ਵੱਡਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੁੱਸ ਕੇ ਚਲੇ ਜਾਓ।…"

ਜ਼ੋਰ ਜ਼ੋਰ ਨਾਲ ਆਉਂਦੀ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਬਾਹਰ ਖੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦੁਖੀ ਚਿਹਰਿਆਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਮੁਸਕਾਨ ਤੈਰ ਗਈ।

0000000000000

ਫ਼ੈਸਲਾ

ਘਨਸ਼ਿਆਮ ਅਗਰਵਾਲ

ਇਹ ਨੇਤਾ ਹੈ।
ਇਹਨੇ ਦੰਗੇ ਬੀਜੇ।
ਇਹਨੂੰ ਦਸ ਕੋੜਿਆਂ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਧਰਮ-ਗੁਰੂ ਹੈ।
ਇਹਨੇ ਦੰਗੇ ਫੈਲਾਏ।
ਇਹਨੂੰ ਵੀਹ ਕੋੜਿਆਂ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਲੇਖਕ ਹੈ।
ਇਹਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਦੰਗਿਆਂ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣਿਆ।
ਇਹਨੂੰ ਸੌ ਕੋੜਿਆਂ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।